صورت سود و زیان چیست؟/انواع صورت سود و زیان، درآمدها و هزینههای عملیاتی و غیر عملیاتی
صورت سود و زیان در واقع همان صورت درآمد و هزینه است که میزان درآمدها، هزینهها و سودهای محقق شده در انتهای دوره را گزارش میکند. این صورت مالی بر مبنای حسابداری تعهدی تهیه میشود بدین معنا که تنها درآمدها و هزینههای محقق شده را گزارش میکند. درآمدها در واقع زمانی گزارش میشوند که وجوه نقد آنها به اشکال مختلف دریافت شده و هزینهها نیز زمانی گزارش میشوند که وجوه آنها پرداخت شده باشد.
صورت سود و زیان بیانگر سود یا زیانی است که یک شرکت در طول یک سال مالی کسب کرده است. البته این صورت مالی در فواصل مختلف زمانی قابل تهیه است به عنوان مثال حتی به صورت یک ماهه و سه ماهه و شش ماهه و نه ماهه نیز این گزارش برای شفافیت مالی به سهامداران ارائه میشود. هدف اصلی صورت سود و زیان گزارش میزان سودآوری ناشی از فعالیتهای عملیاتی و غیر عملیاتی شرکت است و فعالیتهای اصلی شرکت در یک بازه زمانی در این صورت مالی منعکس میشود.
انواع صورت سود و زیان
صورت حساب سود و زیان به دو صورت تک مرحلهای و دو مرحلهای تهیه میشود. در تک مرحله تمامی درآمدها و هزینهها یک جا شناسایی میشوند و تفاضل این دو همان سود قبل از کسر مالیات است و پس از کسر مالیات نیز سود خالص شرکت گزارش میشود. گفتنی است که طبق قانون مؤسسه تنها زمانی ملزم به پرداخت مالیات است که سودآوری کرده باشد و در صورت شناسایی زیان از پرداخت مالیات معاف خواهد بود.
در روش دو مرحلهای ابتدا درآمدهای عملیاتی و هزینههای عملیاتی ثبت میشوند که از کسر آنها سود یا زیان عملیاتی شناسایی میشود. سپس درآمدها و هزینههای غیرعملیاتی اضافه و کسر میشوند که نتیجه نهایی سود یا زیان قبل از کسر مالیات است. در مرحله نهایی در صورتی که شرکت سودآوری داشته باشد مالیات کسر خواهد شد و نتیجه حاصله همان سود خالص شرکت خواهد بود. این قسمت نهایی در واقع مهمترین قسمت صورت حساب سود و زیان است که توجه تحلیلگران و معاملهگران بازارهای مالی بیشتر معطوف به این قسمت است.
نکته دیگری که اینجا گفتن آن اهمیت دارد این است که در شرکتهای عرضه شده در بورس اوراق بهادار میبایست سود هر سهم نیز محاسبه شود و در ادامه سود و زیان خالص نوشته شود. به صورت ساده در صورتی که سود یا زیان خالص شرکت پس از کسر مالیات به تعداد سهام شرکت تقسیم شود نتیجهای که به دست میآید سود هر سهم شرکت یا همان EPS خواهد بود که مهمترین داده یک شرکت در طول یک سال فعالیت مالی به شمار میآید.
درآمدها و هزینههای عملیاتی و غیر عملیاتی
درآمدها و هزینههای عملیاتی یکی از اقلام مهم صورتحساب سود و زیان است. به طور خلاصه درآمد و هزینه عملیاتی به فعالیتهای یک شرکت گفته میشود که مستقیما از فعالیتهای اصلی شرکت ناشی شده است. به عنوان مثال شرکتی که خط تولید یک محصول خاص را دارد درآمدها و هزینههای عملیاتی آنهایی هستند که در جریان تولید این محصول ایجاد میشوند. در شرکتهای تولیدی مهمترین بخش درآمد عملیاتی میزان فروش شرکت و مهمترین بخش هزینه عملیاتی شرکت بهای تمام شده کالای تولید شده است. این دو بخش بیشترین سهم هزینه و درآمدهای عملیاتی یک بنگاه تجاری را به خود اختصاص میدهند.
حال اگر این کارخانه یا بنگاه تجاری که خط تولید یک محصول خاص را اداره میکند از طریق فروش یک ملک یا خودرو درآمدی کسب کند به این نوع درآمد در واقع درآمد غیرعملیاتی گفته میشود چرا که از جایی خارج از فعالیت اصلی شرکت کسب شده است. بسیاری از تحلیلگران برای تجزیه و تحلیل شرکتهای تولیدی به بخش سود و زیان عملیاتی نگاهی ویژه دارند چرا که از نظر آنها سود ناشی از فعالیت اصلی شرکت اهمیت بیشتری نسبت به سود و زیان کل شرکت دارد.
به عنوان مثال ممکن است شرکتی در حالت کلی و در یک بازه زمانی مشخص زیان شناسایی کرده باشد اما در بخش فعالیتهای عملیاتی سود عملیاتی شناسایی کرده است. این موضوع نشان میدهد که هزینههای غیرعملیاتی شرکت بسیار بالا بوده و احتمالا قابل تکرار نیست و پایداری کمی دارد. تحلیلگران این دادهها را در کنار هم قرار میدهند و دست به تحلیل فعالیتهای شرکت میزنند.
برعکس موضوع بالا نیز ممکن است مشاهده شود؛ بدین معنی که شرکت در نیتجه فعالیتهای عملیاتی خود زیان شناسایی کرده باشد اما در نهایت با جمع و تفریق درآمدها و هزینههای غیرعملیاتی به سودآوری رسیده است. این موضوع نشان میدهد که درآمدهای غیرعملیاتی شرکت در یک بازه زمانی مشخص بسیار بالا بوده و احتمالا این نوع درآمدها نیز پایدار نیستند.
بنابراین تجزیه و تحلیل صورتهای مالی برای فهم و ارزیابی دقیق فعالیت شرکت از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است به ویژه برای کسانی که قصد دارند در بازار اوراق سهام سرمایهگذاری کنند.
نکته مهمی که در اینجا باید گفته شود این است که فعالیت شرکتهای مختلف متفاوت است و بنابراین اقلامی که در صورت سود و زیان ثبت میشوند لزوما فروش و بهای تمام شده شرکت نیست. فروش و بهای تمام شده و سایر درآمدها و هزینههای مربوط به این بخش مختص شرکتهای تولیدی است. اما در شرکتهایی که فعالیت آنها بر مبنای تولید کالاهای فیزیکی نیست اقلام موجود در صورت حساب سود و زیان و شناسایی سود متفاوت است.
به عنوان مثال در شرکتهایی که موضوع فعالیت آنها سرمایهگذاری است درآمد ثبت شده در صورت حساب سود و زیان درآمد ناشی از سرمایهگذاری شرکت و هزینه ثبت شده نیز هزینههای مربوط به سرمایهگذاری است و اساسا چیزی به نام بهای تمام شده کالاها و خدمات در این صورت مالی وجود ندارد. اما در نهایت تمامی صورتحسابهای سود و زیان از فرمت و شکل یکسانی تبعیت میکند. هدف این صورت مالی گزارش میزان سود و زیان شرکت در انتهای دوره مالی است.
دیدگاه ها
ارسال دیدگاه