خالص ارزش دارایی‌های شرکت (Net Asset Value) یا ناو (NAV)

یکی از محاسباتی که برای سرمایه‌گذاری اهمیت دارد محاسبه خالص ارزش دارایی‌های شرکت‌های سرمایه‌گذاری یا همان ناو (NAV) شرکت است که یک مؤلفه‌ی مهم و حیاتی برای شرکت‌های سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود.

در نگاهی کلی محاسبه این ارزش آسان است و در واقع شامل تفاوت ارزش دارایی‌های شرکت منهای بدهی شرکت است و با یک نگاه سریع به ترازنامه شرکت می‌توان این رقم را مشاهده کرد. در ترازنامه شرکت ارزش بدهی‌های شرکت را از ارزش دارایی‌های شرکت اگر کسر کنیم رقمی که به دست می‌آید همان مبلغ درج شده در قسمت حقوق صاحبان سهام است. یعنی در ترازنامه مبلغ حقوق صاحبان سهام به عنوان خالص ارزش دارایی‌های شرکت به شمار می‌رود. اما قضیه به این سادگی نیست.

پیچیدگی‌های محاسبه ناو (NAV)

ترازنامه شرکت فقط شامل بهای تمام شده دارایی‌های شرکت است و ارزش روز دارایی‌ها در ترازنامه مشاهده نمی‌شود. محاسبه ارزش روز دارایی‌های شرکت بسیار پیچیده است چرا که عموما در مورد میزان سرمایه‌گذاری شرکت‌ها شفافیت دقیقی وجود ندارد.

یکی از دلایل پیچیدگی محاسبه خالص ارزش روز دارایی‌های شرکت به سرمایه‌گذاری‌های شرکت باز می‌گردد. شرکت‌ها در بسیاری از شرکت‌هایی سرمایه‌گذاری می‌کنند که در بورس اوراق بهادار واگذار نشده‌اند و اطلاعات دقیق آنها از جمله میزان سود هر سهم یا میزان فروش و … وجود ندارد. همچنین مالکیت شرکت‌ها بر شرکت‌های دیگر عموما شفاف نیست و طبیعتا روی محاسبه خالص ارزش روز دارایی‌ها اثرگذار است. از طرف دیگر بخش عمده‌ای از ارزش شرکت لزوما دارایی‌های مادی نیست و به برندینگ و سرقفلی شرکت باز می‌گردد که عموما برآورد دقیقی از آنها وجود ندارد. به همین دلیل اگر دو نفر همزمان خالص ارزش روز دارایی‌های شرکت را محاسبه کنند معمولا به ارقام متفاوتی خواهند رسید که نشان از وجود ذهنیت‌های متفاوت نسبت به دارایی‌های شرکت است.

تحلیل‌گران همیشه در محاسبه ارزش دارایی‌های شرکت در شرکت‌های خارج از بورس مشکل دارند چرا که ارزیابی دقیقی از آنها وجود ندارد و هیچ بازاری هم برای محاسبه ارزش آنها وجود ندارد. از آنجا که خالص ارزش دارایی‌های شرکت روی قیمت هر سهم اثرگذار است لذا این اختلافات و بررسی آنها اهمیت ویژه‌ای دارد.

در واقع در حالت کلی فعالیت‌های ترکیبی یک شرکت سرمایه‌گذاری که شامل سرمایه‌گذاری این شرکت‌ها در اوراق بهادار انواع شرکت‌های دیگر حاضر در بورس و غیر بورس است عامل اصلی مشکلات محاسبه «ناو» شرکت است.

به عنوان مثال اگر ارزش روز کل دارایی‌های شرکت برابر با ۳۰۰۰ میلیارد تومان باشد و ارزش روز کل بدهی‌های شرکت نیز ۲۴۰۰ میلیارد تومان باشد در اینجا خالص ارزش روز دارایی‌های شرکت معادل ۶۰۰ میلیارد تومان است. اگر این میزان را بر روی تعداد سهام جاری شرکت تقسیم کنیم «ناو» هر سهم شرکت محاسبه می‌شود.

نکته مهمی که در اینجا باید در نظر گرفت این است که خالص ارزش روز دارایی‌های شرکت به طور روزانه تغییر می‌کند چرا که ارزش سرمایه‌گذاری شرکت‌ها روزانه تغییر می‌کند. به عنوان مثال اگر یک شرکت سرمایه‌گذاری در یک شرکت دیگر سرمایه‌گذاری کرده باشد، ارزش آن شرکت دیگر روزانه با توجه به میزان عرضه و تقاضای سهام تغییر می‌کند و به این ترتیب ارزش شرکت در طول روز تغییر می‌کند. همچنین «ناو» هر سهم شرکت نیز روزانه تغییر می‌کند و شرکت‌های سرمایه‌گذاری نیز روزانه این مبلغ را آپدیت می‌کنند.

کاربرد «ناو» هر سهم شرکت

قیمت سهم شرکت‌های سرمایه‌گذاری بر مبنای «ناو» هر سهم شرکت تعیین می‌شود. در واقع کسی که برای سرمایه‌گذاری در شرکت‌های سرمایه‌گذاری اقدام به خرید سهام می‌کند در واقع تا حدودی ناو هر سهم را پرداخت می‌کند. همچنین بررسی آینده ارزش سهم هر شرکت نیز بر مبنای ناو هر سهم این شرکت است. اگر عرضه و تقاضای سهم شرکت‌های سرمایه‌گذاری به گونه‌ای باشد که قیمت زیر ناو شرکت حرکت کند برای رسیدن به تعادل باید این دو ارزش یعنی قیمت هر سهم و «ناو» هر سهم شرکت باید به هم نزدیک شوند. در اینجا شرکت Undervalue است و به نظر می‌رسد در آینده قیمت باید افزایش یابد تا به «ناو» یعنی ارزش شرکت برسد. برعکس آن نیز صادق است گاهی قیمت سهم به دلیل تقاضای زیاد از «ناو» هر سهم عبور می‌کند و برای رسیدن به تعادل در آینده قیمت سهم باید به سمت «ناو» حرکت کند یعنی کاهش یابد. بنابراین «ناو» هر سهم در ارزیابی ارزش شرکت بسیار اهمیت دارد.

گاهی کارشناسان عنوان می‌کنند اگر قیمت هر سهم شرکت بر روی «ناو» شرکت ۷۰ درصد باشد؛ یعنی قیمت ۷۰ درصد «ناو» باشد، زمان مناسبی برای سرمایه‌گذاری شرکت محسوب می‌شود با این استدلال که در نهایت قیمت هر سهم به سمت ناو در یک مسیر تعادلی حرکت می‌کند و افزایش می‌یابد اما واقعیت امر این است که نمی‌توان رقم دقیقی از نسبت قیمت به ناو هر سهم شرکت برای ورود به آن شرکت تعیین کرد.